Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, ABD Lideri Joe Biden’la Endonezya’nın Bali Adası’nda biraraya geldi, 14 Kasım 2022. (Fotoğraf: Li Xueren/Xinhua)BALİ, 16 Kasım (Xinhua) — Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ve ABD’li mevkidaşı Joe Biden, Biden’ın Amerikan Lideri olmasından bu yana birinci yüz yüze görüşmelerini Pazartesi günü gerçekleştirdi.
Tercümanların simültane çeviri hizmeti sunduğu üç saatten fazla süren toplantıda iki önder, Çin-ABD ilgilerinde stratejik değere sahip geniş bir yelpazedeki mevzular ve önde gelen global ve bölgeler konularda “samimi, yapıcı ve derinlemesine görüş alışverişinde” bulundu.
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, ABD Lideri Joe Biden’la Endonezya’nın Bali Adası’nda biraraya geldi, 14 Kasım 2022. Fotoğraf: Yan Yan/Xinhua)Batılı medya kuruluşları bu üst seviye görüşmeye büyük yer ayırmakla birlikte, toplantıdan çıkan aşağıdakiler üzere kimi kilit ehemmiyetteki iletileri gözden kaçırmış olabilirler:
Çin Cumhurbaşkanı Xi şunları söyledi:
— İki kıymetli ülkenin önderleri olarak iki devlet liderinin, liderlik rolü oynaması, Çin-ABD münasebetleri için hakikat yolu belirlemesi ve bu bağlantıları üst istikametli bir yörüngeye yerleştirmesi gerekiyor.
— Bir devlet adamı, ülkesine nerede liderlik yapacağı konusunda fikir yürütmeli ve bunu nasıl yapacağını bilmelidir. Başkan, başka ülkelerle ve dünyanın geri kalanıyla nasıl geçineceğini de düşünmeli ve bilmelidir.
— Çin Komünist Partisi (ÇKP) ve Çin hükümetinin iç ve dış siyasetleri açık ve şeffaftır, açık halde belirlenmiş ve şeffaf stratejik niyetlere ve büyük devamlılık ve istikrara sahiptir.
— Çin-ABD bağları, bir tarafın öteki tarafı yendiği ya da öbür tarafın ziyanına geliştiği sıfır toplamlı bir oyun olması gerekmiyor. Çin ve ABD’nin muvaffakiyetleri, birbirlerine yönelik meydan okumalar değil, fırsatlardır. Dünya, iki ülkenin kendilerini kalkındırmaları ve birlikte refaha ulaşmaları için gereğince büyük.
— İki taraf, birbirlerinin iç ve dış siyasetleri ve stratejik niyetleri konusunda yanlışsız algı oluşturmalıdır. Çin-ABD etkileşimleri, cepheleşme ve sıfır toplamlı rekabetle değil diyalog ve kazan-kazan işbirliğiyle belirlenmelidir.
— Milletlerarası bağlantıların temel normlarına ve Çin ile ABD ortasında imzalanan üç bildirgeye riayet edilmesi, iki tarafın farklılık ve uyuşmazlıklarını yönetmesi ve cepheleşme ve çatışmayı önlemesi için can alıcı değere sahiptir. Bu nitekim de Çin-ABD alakaları açısından en kıymetli kılavuz ve güvenlik ağını oluşturuyor.
— Hiçbir ülkenin harika bir demokratik sistemi yoktur ve her vakit gelişme ve güzelleşme muhtaçlığı kelam bahsidir.
— Kelamda “otoriter rejime karşı demokrasi” söylemi, vaktin trendini yansıtmak şöyle dursun, günümüz dünyasının tanımlayıcı özelliği bile değildir.
— ABD, söylediklerinden farklı formda davranmak yerine taahhütlerini somut aksiyonlarla yerine getirmelidir.
ABD Lideri Biden şunları söyledi:
— Burada istikrarlı ve müreffeh bir Çin’in ABD için iyi olduğunu ve ABD’nin, Çin’in sistemine saygı duyduğunu ve bu sistemi değiştirmek istemediğini yeniden teyit ediyorum.
— ABD, yeni bir Soğuk Savaş peşinde koşmuyor, Çin’e karşı ittifakları yine canlandırmak istemiyor, “Taiwan’ın bağımsızlığını” desteklemiyor, “iki Çin” ya da “bir Çin, bir Taiwan”ı desteklemiyor ve Çin’le herhangi bir çatışma içine girme gibi bir niyeti yok ve Çin’den “ayrışma,” Çin’in ekonomik kalkınmasını durdurma ya da Çin’i denetim altına alma arayışı içinde değildir.
Üst seviye görüşme sonrasında, Çin Devlet Kurulu Üyesi ve Dışişleri Bakanı Wang Yi şöyle konuştu:
— ABD tarafı, Çin’le aynı doğrultuda çalışmak için Başkan Biden’ın olumlu açıklamalarını somut siyaset ve hareketlere dönüştürmeli, Çin’i kontrol altına alma ve baskılamayı durdurmalı, Çin’in iç işlerine karışmaktan geri durmalı ve Çin’in egemenlik, güvenlik ve kalkınma çıkarlarını baltalamaya son vermelidir.
